ĐỀN THỜ ĐỨC THÁNH TRẦN - LITTLE SAIGON  - WESTMINSTER - CALIFORNIA
TRẦN HƯNG ĐẠO FOUNDATION (ĐỀN THÁNH TRẦN LITTLE SAIGON)
9078 BOLSA AVENUE tức ĐẠI LỘ TRẦN HƯNG ĐẠO - WESTMINSTER - CA 92683
ĐIỆN THOẠI: (657) 296-7889 | EMAIL: denthanhtran2022@gmail.com| WEBSITE: https://denthanhtran.org và tranhungdaofoundation.org
MỞ CỬA HÀNG NGÀY TỪ 10 GIỜ SÁNG ĐẾN 4 GIỜ CHIỀU KỂ CẢ CUỐI TUẦN & NGÀY LỄ - CHÀO CỜ THỨ BẢY MỖI ĐẦU THÁNG LÚC 10AM

THÁP BÚT: PHÓNG CHỮ TẢ THANH THIÊN * ĐÀI NGHIÊN: THÁI SƠN THẠCH CẢM DƯƠNG

07 Tháng Giêng 20227:08 CH(Xem: 7131)


THÁP BÚT: PHÓNG CHỮ TẢ THANH THIÊN - 
ĐÀI NGHIÊN: THÁI SƠN THẠCH CẢM DƯƠNG

 


Ca dao:

Rủ nhau thăm cảnh Kiếm hồ

Thăm cầu Thê Húc, thăm chùa Ngọc Sơn

Đài Nghiên Tháp Bút chưa sờn

Vì ai gây dựng nên non nước này.


Trải qua bao thăng trầm, hơn 150 năm qua, có nhiều người viết về đền Ngọc Sơn và công trình kiến trúc mang nhiều ngụ ý của tiền nhân, tiêu biểu qua nhân vật được mệnh danh là “Thần Siêu”, bạn thân của “Thánh Quát” (Nguyễn Văn Siêu, Cao Bá Quát).

Hoàn cảnh lịch sử tự bấy giờ, đất nước chúng ta đang ở vào thời kỳ vua Gia Long nhà Nguyễn mới thống nhất sơn hà, dời đô về Huế. Tiếp theo là thời kỳ thực dân Pháp chiếm nước chúng ta. Lớp sĩ phu yêu nước thời ấy đã uyển chuyển vừa hợp tác (với triều đình) vừa lựa thời mà về ở ẩn, dạy học trò, truyền bá tư tưởng yêu nước truyền thống của tổ tiên.

Kiến trúc ở đền Ngọc Sơn được ca tụng về mỹ thuật. Còn về phần ngụ ý của tiền nhân, đã có nhiều nghiên cứu, phân tích nhưng vẫn còn ở mức giới hạn, nhiều thức giả đã phải thốt lên rằng “chưa hiểu thấu những ẩn dụ của người xưa”.

Trong bài này, denthanhtran.org tổng hợp những ý chính của nhiều bài viết kèm hình ảnh (có ghi tên gốc) liên quan đền Tháp Bút – Đài Nghiên.

Riêng bài viết về Tháp Bút sau đây của tác giả Tâm Minh, đăng trên DKN ngày 4 tháng 11 năm 2018.

Chân thành cảm tạ tác giả Tâm Minh, các tác giả khác mà chúng tôi lược trích cũng như đăng lại hình ảnh chọn lọc theo đúng tựa đề.

Bài này chia làm 2 phần, mở đầu với Tháp Bút. Phần kế tiếp là Đài Nghiên.

BV TBDN 13
Tháp Bút – khát vọng viết lên trời xanh của sĩ phu nước Việt

Tâm Minh | DKN 04/11/2018 

Hà Nội có một tòa tháp rất đặc biệt: Không đồ sộ nguy nga nhưng vĩ đại, không lộng lẫy lầu tía gác son nhưng vang bóng một thời, không cổ kính rêu phong nhưng là chứng tích cho một thời kỳ đầy rối ren biến động. Tòa tháp ấy dẫu nhỏ bé và khiêm nhường nhưng mang trong mình hoài bão thật lớn lao: Viết lên trời xanh! Đó chính là Tháp Bút trên núi Độc Tôn bên hồ Hoàn Kiếm.

BV TBDN 12

 

Chỉ là một tòa tháp bằng đá 5 tầng, cao không hẳn là cao, mà thấp cũng không hẳn là thấp, trên bề mặt cũng chẳng có lấy một họa tiết cầu kỳ. Nhưng nội hàm và giá trị bên trong lại vô cùng vĩ đại. Ấy là khi ta cùng nhìn lại bối cảnh lịch sử ra đời của Bút Tháp.

BV TBDN 10

 

Bối cảnh lịch sử

Tháp Bút được cụ Phương Đình Nguyễn Văn Siêu xây dựng vào năm 1864. Đó là sau khi người Pháp xâm chiếm nước ta, triều đình nhà Nguyễn lúng túng lựa chọn giữa việc cải cách toàn diện đất nước hay cố thủ vào các giá trị đã lỗi thời. Những thập niên ấy uy thế của cố đô Thăng Long bị hạ thấp, còn văn hóa xã hội thì sa sút đến mức báo động. Nhiều năm trước đó, tức năm 1831, ông nghè Phan (Vũ Tông Phan) đã mượn lời thơ để miêu tả về một Hà Nội văn hóa suy thoái, đạo đức suy đồi:

 

“Chợ buổi chợ phiên buôn bán bỏ

Quanh thành trộm cướp nổi triền miên

Một đêm năm lần cháy trong phố.

Thôn phường mười hộ, chín trống không,

Dắt díu bỏ đi tìm lạc thổ.

Than ôi! Nghìn năm đất phồn hoa,

Vật thịnh hay suy đều tại số (…)

Đi học chỉ cốt giật tiếng Nho,

Đi buôn chửa giàu đã khoe của.

Cư dân thường túm tụm ba hoa,

Bộ hành áo giày cực diêm dúa.

Sòng bạc tràn lan khắp gần xa,

Chiếu rượu, sạp ca thâu sớm tối.”

(Đến đầu địa giới Hà Nội, Vũ Tông Phan)

BV TBDN 8

 

Còn Quốc Tử Giám, niềm tự hào hơn bảy trăm năm của các Nho sĩ Đại Việt, nay cũng còn lại hoang phế cô liêu:

 

“Trăm vua hình bóng tàn cây cổ,

Muôn thuở phong văn nát đá bia.

Trở lại thiếu thời nơi trọ học:

Giảng đường cô tịch bóng chiều đi!”

(Thăm Quốc tử giám cũ, Vũ Tông Phan)

BV TBDN 9

 

Trước tình hình đó, Tiến sĩ Vũ Tông Phan cùng với các Nho sĩ tài hoa như Nguyễn Văn Siêu, Cao Bá Quát, Lê Duy Trung… đã cải tạo ngôi chùa tư gia của gia đình Tín Trai thành đền Ngọc Sơn, làm nơi khôi phục văn hóa và phục hưng Nho học:

 

“Cựu bang văn nhã truyền tiên tiến

Cổ đạo nghi hình địch hậu sinh”

 

Chữ Nho:

舊邦文雅傳先進
古道儀型迪後生

 

Tạm dịch:

Phong văn nước cũ truyền người trước

Mực thước đạo xưa dẫn kẻ sau

 

Vào thời điểm đền Ngọc Sơn mới được hoàn thành thì chưa có Tháp Bút, mà đến năm 1864 (có tài liệu ghi là 1865) khi Nguyễn Văn Siêu tôn tạo lại đền mới cho xây dựng thêm Bút Tháp, Đài Nghiên, cầu Thê Húc và đình Trấn Ba.

 

Như vậy, đền Ngọc Sơn vốn đã là trung tâm Nho học, nay có thêm Tháp Bút và Đài Nghiên lại càng thể hiện hoài bão “thế bút chống trời” (Kình thiên bút thế). Nghĩa là, việc khôi phục lại văn hóa truyền thống và cứu vãn đạo đức sa đọa cũng giống như chống đỡ bầu trời đang suy sụp vậy.

 

Ý nghĩa Tháp Bút

Tháp Bút có 5 tầng, trên đỉnh là hình ngọn bút lông dựng ngược như đang viết lên nền trời xanh. Ngay gần Tháp Bút là Đài Nghiên nằm bên cầu Thê Húc. Trên Đài đặt một cái nghiên mực hình quả đào bằng đá, hai bên đài đề đôi câu đối:

 

“Bát đảo mặc ngân hồ thủy mãn

Kình thiên bút thế thạch phong cao”

 

Chữ Nho:

滿

 

Tạm dịch:

Tràn quanh đảo ngấn mực đầy hồ

Chạm bầu trời thế bút ngất núi

 

Coi nước hồ là mực, lấy trời xanh làm giấy, lại có sẵn nghiên đá “ngậm nguyên khí mà mài hư không, ứng vào sao Thai mà làm ra mọi biến đổi” [1]. Trong thư pháp, người ta thường nhắc đến bốn vật báu (văn phòng tứ bảo) là Bút, Nghiên, Giấy, Mực. Vậy nên, Bút Tháp cùng Đài Nghiên khi đứng bên hồ Gươm đã tạo nên một bộ tứ bảo hoàn chỉnh giữa đất trời. Đó không phải tứ bảo trong văn phòng, mà là bộ tứ bảo kỳ vĩ của đất Việt trời Nam.

 

Trên thân Tháp Bút có ba chữ khắc theo chiều dọc: Tả Thanh Thiên (viết lên trời xanh), quả đã thể hiện cái hùng tâm tráng chí của các bậc sĩ phu yêu nước thời bấy giờ.

 

Nhưng Tháp Bút không một mình lẻ bóng, mà được tôn vinh thêm nhờ núi đá Độc Tôn bên dưới. Bài minh “Bút Tháp chí” trên thân tháp còn ghi:

 

“Trên đỉnh núi Độc Tôn có tháp Bút năm tầng. Tháp nhờ núi mà cao thêm, núi nhờ tháp mà truyền mãi (…) Từ ấy Núi là biểu tượng của võ công mà Tháp là biểu tượng của văn vật, cả hai dựa vào nhau mà tồn tại, lưu truyền”. [2]

 

Tháp Bút đứng trên đỉnh núi tạo thành hai biểu tượng Võ Công – Văn Vật, khi đứng bên hồ Gươm lại tạo thành cặp Bút – Kiếm sóng đôi, Văn – Võ toàn tài. Hai cách kết hợp tạo nên sự hài hòa âm dương hoàn hảo.

 

Tháp Bút với ngòi bút lông dựng ngược đang viết lên bầu trời, nghĩa là “Đỉnh Thiên” (đầu đỉnh đội trời), lại đứng trên núi “Độc Tôn” (một mình cao lớn) mà tạo thành cái thế “đỉnh thiên độc tôn”. Không rõ là vô tình hay hữu ý, nhưng cái thế độc nhất vô nhị của Bút Tháp lại trùng hợp với một câu chú ngữ trong giới tu luyện: “Đỉnh thiên độc tôn”, thân-thần hòa hợp, một mình đội vòm trời bao la.

 

Lẽ dĩ nhiên, Phương Đình Nguyễn Văn Siêu không tu Phật cũng không tu Đạo, mà chỉ là một nhà Nho mẫn thế ưu thời. Nhưng dù ông có biết về câu chú ngữ trên hay không, thì khi xây dựng Bút Tháp trên đỉnh núi Độc Tôn, thần Siêu đã tạo nên cái thế vĩ đại của văn nghiệp nước nhà.

 

Có thể thấy, các nhà Nho xưa coi khôi phục văn hiến đạo xưa là trách nhiệm của mình, dẫu thế sự có rối ren, dòng đời biến động, thì họ vẫn hiên ngang kiên định “đội bầu trời”. Năm xưa đức Khổng Tử vì đau lòng trước lễ băng nhạc hoại mà tự gánh vác sứ mệnh khôi phục chế độ lễ nhạc đạo đức nhà Chu. Các nhà Nho yêu nước thời Nguyễn Văn Siêu cũng vậy, họ ôm ấp hoài bão chống đỡ thế đạo đang suy đồi.

 

Vì sao lại là “văn”?

Nếu như Tháp Bút, Đài Nghiên là để tôn vinh văn nghiệp, thì “văn” ở đây có ý nghĩa thế nào? “Văn” không chỉ là văn chương, khoa cử, mà còn là tu dưỡng đạo đức và nhân cách làm người. Hai câu đối trên lớp cổng thứ hai gần Tháp Bút đã nói rõ ý này:

 

“Nhân gian văn tự vô quyền toàn bằng âm đức,

Thiên thượng chủ tư hữu nhãn đơn khán tâm điền”

 

Chữ Nho:

人間文字無權全憑陰德
天上主司有眼單看心田

 

Tạm dịch:

Cõi đời chữ nghĩa không quyền, toàn dựa vào âm đức

Thượng giới chủ tư có mắt, chỉ nhìn xét cõi lòng

 

Thiên thượng đâu có coi trọng tài năng hay bản sự, mà chỉ nhìn vào nhân tâm. Con người cũng vậy, cần phải tu dưỡng đạo đức và tinh thần mới có thể xứng đáng giữa đất trời. Dân tộc Việt nếu muốn mượn ngòi bút tháp mà viết lên trời xanh, khôi phục xã tắc giang sơn, thì không có con đường nào khác ngoài chấn hưng đạo đức, tu dưỡng tinh thần, gìn giữ các giá trị văn hóa và tinh hoa của dân tộc. Ấy mới xứng là văn nghiệp vĩ đại của đất trời.

 

***

Người ta vẫn thường nói: các cụ nhà Nho ngày xưa của chúng ta thâm thúy lắm, ý tứ hàm súc, ngụ ý sâu xa, mỗi di tích hay văn vật để lại đều là vì muôn vạn đời sau. Đền Ngọc Sơn cũng vậy, Bút Tháp cũng vậy, mà Đài Nghiên cũng thế, chẳng phải vô cớ mà đi vào tâm hồn dân tộc hơn 150 năm qua. Nhưng cũng bởi vì lời của cổ nhân quá ư sâu sắc, trí tuệ lại uyên bác vô cùng, nên chúng ta dẫu có tìm tòi mãi cũng không thể khám phá cho hết chiều sâu trong đó.

 

Người viết với hiểu biết hạn hẹp của mình chẳng dám nói là đã hiểu được ý tứ gửi gắm của người xưa, nên chỉ bằng tình yêu Hà Nội, yêu những giá trị văn hóa cổ truyền mà viết ra đây một vài thiển ngộ. Cũng mong rằng bạn đọc yêu Hà Nội sẽ để lại đôi lời tâm huyết, để chúng ta cùng sống lại cái chí khí của một thời.   

 

TÂM MINH – TAM NHẬT

 

CHÚ THÍCH CỦA TÁC GIẢ:

  • [1] Trích bài minh của Nguyễn Văn Siêu khắc trên thân nghiên đá.
  • [2] Nguyên văn:  “Độc Tôn sơn lãnh, ngũ tầng Bút Tháp. Tháp dĩ sơn tăng cao. Sơn dĩ tháp nãi truyền (…) Phù, sơn dĩ tượng vũ công, tháp dĩ tượng văn vật. Lưỡng giả tương nhân nhi tương trị dĩ tương truyền”.

 

ĐÀI NGHIÊN VÀ TÍCH SÁNH NGANG ĐÁ NÚI THÁI SƠN CỦA TÀU

BV TBDN 1

Có Tháp Bút nên có Đài Nghiên. Nghiên được tạo từ một khối đá xanh hình trái đào cắt ngang theo chiều dọc, khoét lõm lòng chảo. Nghiên được dùng để pha mực đen viết chữ nho từ ngày xưa. Nghiên được đỡ bằng 3 con thiềm thừ (con cóc). Đài Nghiên có niên đại cùng thời gian trùng tu đền năm 1865.

BV TBDN 3
BV TBDN 6
Có ba con thiềm thừ đội Nghiên như cái chân kiềng. Đặc biệt, trên thân của Nghiên có khắc một bài minh do Nguyễn Văn Siêu soạn với 64 chữ Hán, được dịch là: “Xưa lấy hốc đất làm nghiên để chú giải Đạo đức kinh, đẽo nghiên đá để viết sách Hán Xuân Thu. Nghiên đá này há chẳng phải là biểu tượng đó sao! Từ đá tách ra làm nghiên, chẳng có hình dáng, không vuông, không tròn, dùng vào mọi việc thật kỳ diệu. Không cao, không thấp, ở chính giữa cúi nhìn mặt nước, ngửa trông ngọn bút đá. Ứng vào sao Thai mà làm ra mọi biến đổi. Ngậm nguyên khí mà mài hư không”…

BV TBDN 2BV TBDN 5




BV TBDN 4
MẶT TRƯỚC, MẶT SAU CỦA ĐÀI NGHIÊN:

 

Mặt trước Đài Nghiên được khắc câu đối:

 

Bát đảo, mặc ngân hồ thủy mãn

Kình thiên, bút thế thạch phong cao.

Nghĩa là:

Tràn quanh đảo ngấn mực đầy hồ

Chạm bầu trời, thế bút ngất núi

BV TBDN 7
Phía đông trên núi Độc Tôn, Nguуễn Văn Siêu dựng bia khắc: Thái Sơn thạch cảm dương (ѕánh ngang đá núi Thái Sơn).

Cái ѕánh ngang núi Thái, thực chất không chỉ đất đá, mà còn là nền ᴠăn hoá Việt Nam ѕánh ngang nền ᴠăn hoá Trung Hoa. Hán Vũ Đế để lại “ᴠô tự bi” trên núi Thái Sơn hàm ý chỉ ᴠõ công ᴠăn trị thời ấу là đỉnh điểm không chữ nghĩa nào nói hết được.

Chưa hết, Nguуễn Văn Siêu lại đề chữ ở Tháp Bút: “Tả thanh thiên” (ᴠiết lên trời хanh) hàm ý chỉ nền ᴠăn hoá Việt Nam; ᴠõ công ᴠăn trị Việt Nam cũng không ѕách ᴠở nào ghi lại được mà chỉ có trời хanh bao la mới chứa nổi mà thôi.

Từ vua Vũ Đế nhà Hán bên Tàu để lại “Vô Tự Bi” (Bia không chữ) trên núi Thái Sơn (bên Tàu) đến Nguyễn Văn Siêu khắc đậm “Thái Sơn thạch cảm dương” (Sánh ngang đá núi Thái Sơn), công trình kiến trúc Tháp Bút – Đài Nghiên còn nêu bật “Kình thiên, bút thế thạch phong cao”, nghĩa là “thế bút chống trời, cao như ngọn núi đá.” Câu đối này là khí phách độc lập tự chủ, cam đoan địa thế “tri thức” của người Việt ngàn đời.


Về “Vô Tự Bi” ở Thái Sơn, chúng tôi trích bài dịch của tác giả HUỲNH HƯƠNG HƯNG (chuonghung.com):

“VÔ TỰ BI” Ở THÁI SƠN DO AI LẬP?
BV TBDN VOTUBI

Trước cửa miếu Ngọc Hoàng 玉皇 trên đỉnh Ngọc Hoàng玉皇 ở Thái sơn 泰山 tỉnh Sơn Đông 山东 có một tấm bia. Bia cao khoảng 6m, rộng khoảng 1,2m, dày khoảng 0,9m. Đỉnh bia đậy một tấm đá màu hoàng bạch, mặt bia không có văn tự. Đó chính là tấm bia thuần phác cổ xưa, ngàn năm nay vẫn luôn được mọi người tranh nghị.

 

Quanh tấm bia này, tiêu điểm tranh luận của mọi người là rốt cuộc ai là người dựng nên. Trong Sử kí – Tần Thuỷ Hoàng bản kỉ 史记 - 秦始皇本纪 có ghi:

          

Thướng Trâu Dịch sơn, lập thạch, dữ Lỗ chư Nho sinh nghị, khắc thạch tụng Tần đức. Nghị phong thiện vọng tế sơn xuyên chi sự. Nãi toại thướng Thái sơn, lập thạch phong từ.

          

邹峄山, 立石, 与鲁诸儒生议, 刻石颂秦德. 议封禅望祭山川之事. 乃遂上泰山, 立石, 封词

         

(Lên núi Trâu Dịch, lập bia, cùng Nho sinh đất Lỗ luận bàn, khắc đá ca tụng công đức nhà Tần. Bàn việc phong thiện vọng tế sơn xuyên. Rồi lên Thái sơn, lập bia, phong chữ)

         

Từ những ghi chép này, có thể thấy Tần Thuỷ Hoàng xác thực từng tại Thái sơn ở Sơn Đông lập qua một tấm bia. Cho nên hai thời Minh Thanh đã có không ít người phụ hội cho rằng tấm bia đó là do Tần Thuỷ Hoàng lập. Thế thì, “vô tự bi” ở Thái sơn có đúng là do Tần Thuỷ Hoàng lập? Nghiên cứu kĩ chúng ta có thể phát hiện thuyết này nhiều chỗ hở. Đầu tiên, trong Sử kí – Tần Thuỷ Hoàng bản kỉ 史记 - 秦始皇本纪 nói tấm bia mà Tần Thuỷ Hoàng lập ở Thái sơn là tấm bia có chữ, chứ không phải là tấm bia mà chúng ta hiện nay không thấy chữ nào. Có lẽ có người sẽ nói tấm bia đó vốn có chữ, chỉ là do bởi trải qua cả ngàn năm gió dập mưa mài, chữ bị mòn hết mà thôi. Nhưng, hiện tại nhìn thấy, “vô tự bi” hiện tồn hoàn toàn không bị phong hoá nghiêm trọng như người ta tưởng tượng. Vả lại, tấm bia đó vào đời Tống đã được gọi là “vô tự bi” rồi. Bia mà do Tần Nhị Thế lập, đời Tống còn có thể nhận ra được 146 chữ. Nếu “vô tự bi” quả thực do Tần Thuỷ Hoàng lập, thế thì đến đời Tống mà bị bào mòn đến mức một chữ cũng không còn thì bất luận như thế nào cũng không thể.

         

Xem ra, “vô tự bi” ở Thái sơn quả thực không phải là do Tần Thuỷ Hoàng lập. Thế thì ai lập?

 

Có người lại đề xuất một suy đoán khác, cho rằng do Hán Vũ Đế thời Tây Hán lập.

 

Năm Nguyên Phong thứ 2, tức năm 109 trước công nguyên, Hán Vũ Đế lên Thái sơn, “Thái sơn chi thảo mộc diệp vị sinh, nãi linh nhân thướng thạch lập chi Thái sơn điên (1). Thượng toại đông tuần hải thượng, tứ nguyệt hoàn chí Phụng Cao, thướng Thái sơn phong” 泰山之草木叶未生, 乃令人上石立之泰山颠 (1). 上遂东巡海上, 四月还至奉高, 上泰山封 (Cây cỏ trên Thái sơn chưa ra lá, bèn sai người chuyển bia đá lên đỉnh Thái sơn. Rồi đi tuần về phía đông trên biển, tháng 4 về lại Phụng Cao, lên Thái sơn phong thiện).

 

Hán Vũ Đế lập qua bia trên đỉnh Thái sơn là sự thực. Đồng thời, trong sử thư cũng có nói “lập thạch chi Thái sơn điên” 立石之泰山颠  (1) mà không nói rõ từng khắc chữ lên bia, điều này khớp với “vô tự bi” hiện tại.

 

Cho nên rất có khả năng “vô tự bi” ở Thái sơn là do Hán Vũ Đế lập. Học giả Cố Viêm Vũ cuối đời Minh đầu đời Thanh cũng cho rằng “vô tự bi” là do Hán Vũ Đế lập. Nhưng, tại sao Hán Vũ Đế lại không khắc chữ lên bia để ca tụng văn trị võ công của ông? Hoá ra, theo sử liệu ghi chép, có một quy củ, tức nếu không phải là vị hoàng đế khai quốc thì không có tư cách khắc chữ trên bia ở Thái sơn. Hán Vũ Đế là người hùng tài đại lược lại cam tâm chịu ân hận một đời sao?

         

Trước mắt, đại đa số học giả thiên về thuyết tấm bia ở Thái sơn là do Hán Vũ Đế lập, tuy vẫn còn một số bí ẩn chưa được giải. Muốn bí ẩn thiên cổ này được sáng rõ trong thiên hạ, thì còn cần phải đợi người đời sau tìm hiểu thêm.

 

Chú của người dịch

1- Ở đây là “lập thạch chi Thái sơn điên” 立石之泰山颠, ở trên lại là “thướng thạch lập chi Thái sơn điên” 上石立之泰山颠.

 

                                                       Huỳnh Chương Hưng

                                                       Quy Nhơn 12/10/2019

 

Nguyên tác Trung văn

THÁI SƠN VÔ TỰ BI THỊ HÀ NHÂN SỞ LẬP

泰山无字碑是何人所立

Trong quyển

TRUNG QUỐC VỊ GIẢI CHI MÊ

中国未解之谜

Tác giả: Hải Tử 海子

Trung Quốc Hoa Kiều xuất bản xã, 2013 

===

Tiếp tục về Đài Nghiên:

Trên Nghiên còn khắc một bài minh, nói rõ ý nghĩa việc dựng Đài Nghiên gồm 64 chữ nói về công dụng của cái nghiên mực xét về phương diện triết học (đã dịch phía trên bài này).  Người đời sau ca ngợi là: "Nhất đài Phương Đình bút".  Ngoài ra, ở hai bên trái và phải của Đài Nghiên, có Bảng Rồng và Bảng Hổ, tượng trưng cho hai bảng lưu danh những người đỗ đạt cao từ xa xưa. Tháp Bút – Đài Nghiên là 2 trong 3 biểu tượng phía bên trong khu đền Ngọc Sơn (bao và cả Đình Trấn Ba) biểu trưng cho một nền văn hiến, văn chương của dân tộc.

Ngọc Sơn là hình ảnh thu nhỏ của ѕự dung hoà Tam giáo. Văn bia đền Ngọc Sơn ᴠiết: “Hiện naу đền thờ mới đã hoàn thành, phía trước cạnh bờ nước làm đình Trấn Ba, ngụ ý là cột trụ đứng ᴠững giữa làn ѕóng ᴠăn hoá. Bên tả, phía đông cầu Thê Húc dựng Đài Nghiên.


Mặt sau của đài Nghiên, ở hai bên cửa có hai câu đối mang đậm màu sắc của Đạo giáo:


Dạ nguyệt hoặc qua tiên thị hạc

Hào lương tín lạc tử phi ngư


Dịch nghĩa:


Đêm trăng, ngờ bay qua hạc ấy là tiên

Cầu hào, tin niềm vui người không phải cá.


Vế thứ nhất của câu đối lấy điển tích trong bài Hậu Xích Bích phú của Tô Đông Pha. Vế thứ hai lấy điển tích ở sách Trang Tử. Hai câu đối này thể hiện quan điểm hư vô của Đạo giáo.

 

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn